Kalb, yürek, gönül, nefs

Kalb, yürek, gönül, nefs
Sual: Kalp, yürek, gönül, nefs hakkında bilgi verir misiniz?


CEVAP


Kalb, göğsümüzün sol tarafındaki et parçası değildir. Buna, yürek denir. Yürek, hayvanlarda da bulunur. Kalb, yürekte bulunan bir kuvvettir. Görülmez. Ampulde bulunan elektrik cereyanı gibidir. Buna, gönül diyoruz. Ampul yürek ise, ışığı da kalbdir, buna gönül de denir.


Gönül insanlarda bulunur, hayvanlarda bulunmaz. Bedendeki bütün aza, kalbin emrindedir. His uzuvlarımızın duydukları bütün bilgiler kalbde toplanır. İnsanın, inanmak, sevmek, korkmak, kalbindedir. İtikad eden, yani iman eden, kâfir olan, kalbdir. Kalbi temiz olan, dine uyar. Kalbi kötü olan dinden kaçar. Güzel, iyi ahlâkın ve kötü huyların yeri kalbdir. Allahü teâlâ dinlerini peygamberleri, kalbi temizlemek için gönderdi. Kalbi temiz olan, herkese iyilik eder. Dünyada rahat, huzur içinde yaşarlar. Ahirette de, ebedi, sonsuz saadete kavuşurlar.


Yürekli cesur demek iken, kalbi var veya kalbli demek yüreği hasta demektir.
 Yüreksiz, cesaretsiz, korkak demek iken, kalbsiz, merhametsiz demektir. Gönül kalb demek ise de, gönülsüz demek, kalbsiz demek değildir. Gönülsüz isteksiz demektir. Türkçe’den başka dile tercüme yapılırken, kalb eşittir yürek diye tercüme edilirse tuhaflıklar olur. İşte Arapça’dan veya başka dillerden Türkçe’ye tercüme yapılınca bu incelikler bilinmezse gariplikler ortaya çıkar.


Gönül bir de nefs anlamında kullanılır. Nefs kelimesi, yirmiyi aşkın anlamda kullanılmaktadır. Ruh, can, kan, benlik, iç, kalb, büyüklük, yücelik, irade gibi. Fakat daha çok iki anlamı vardır:


Birincisi, bir şeyin özü, kendisi, kişi. Mesela, Kur'an-ı kerimde, (Her nefs, ölümü tadıcıdır) buyuruluyor. İkincisi, Dine uymayan isteklerin kaynağı olarak kullanılır. Buna nefs-i emmare de denir. Bu nefs, Allahın düşmanıdır. Mesela hadis-i kudside (Nefsine düşmanlık et, çünkü o benim düşmanımdır.) buyurulmuştur. Yunus Emre gönülü, kalb ve nefis anlamında kullanarak diyor ki:






Hak bir gönül verdi bana ha demeden hayran olur,


Bir dem gelir neşe saçar, bir dem gelir giryan olur.






Bir dem gelir söyleyemez bir sözü şerh eyleyemez


Bir dem dili inci döker dertlilere derman olur.






Bir dem çıkar Arş üstüne bir dem iner yer altına


Bir dem damladır denizde, bir dem taşar umman olur.






Bir dem cehalette kalır hiç birşeyi bilmez olur


Bir dem ilim irfan saçar, hikmet ehli Lokman olur.






Bir dem giderek camiye yüzünü sürer secdeye


Bir dem varır kiliseye incil okur ruhban olur.






Bir dem gelir İsa gibi, ölmüşleri eyler diri


Bir dem çok kabarır kibri, Firavunla Haman olur.






Bir dem döner Cebraile rahmet saçar her mahfile


Bir dem biter her gaile miskin Yunus hayran olur